Phần 1

🔻 Bạo hành trẻ em là gì?

Bạo hành trẻ em, còn được gọi là ngược đãi trẻ em, là bất kỳ hành vi hành hạ, ngược đãi, đánh đập; xâm hại thân thể, sức khỏe; lăng mạ, xúc phạm danh dự, nhân phẩm; cô lập, xua đuổi và các hành vi cố ý khác gây tổn hại về thể chất, tinh thần của trẻ em.

Việc ngược đãi trẻ em cũng làm tăng nguy cơ mắc nhiều vấn đề sức khỏe thể chất và cảm xúc bất lợi sau này trong cuộc sống.

Mặc dù cha mẹ thường là người gây ra, nhưng nhiều người lớn khác cũng có thể bạo hành trẻ em. Những người này có thể bao gồm các thành viên khác trong gia đình, giáo viên, cha mẹ của bạn bè, huấn luyện viên, nhân viên y tế, … Họ thường là người mà đứa trẻ quen biết và tin tưởng.

Ngược đãi thể chất

Ngược đãi thể chất là bất kỳ hành vi hung hăng hoặc bạo lực có chủ ý nào đối với một đứa trẻ. Không phải mọi hành vi ngược đãi thể chất đều để lại dấu vết.

Hành vi có thể bao gồm: Tát, đánh, đấm, đá, lắc mạnh, xô đẩy, …Ngoài ra còn bao gồm cả những hành động gây ra bệnh tật hoặc khuyết tật cho người khác, ví dụ như đầu độc.

Hình phạt trên thân thể tại nhà (hoặc đôi khi ở trường) như đánh trẻ bằng thước kẻ được xem là một hành vi ngược đãi thể chất và có thể gây ra những ảnh hưởng tiêu cực lâu dài đối với thanh thiếu niên.

Ngược đãi tình dục 

Ngược đãi tình dục trẻ em thường được định nghĩa là bất kỳ trải nghiệm tình dục nào với một đứa trẻ, bao gồm các hành vi có tiếp xúc cơ thể cũng như những hành vi không tiếp xúc như phơi bày cơ thể hoặc nhìn trộm.

Điều quan trọng là phải nhận ra rằng định nghĩa về lạm dụng tình dục nhấn mạnh đến “sự lợi dụng quyền lực và thẩm quyền của người lớn, vì trẻ em được cho là không đủ khả năng để đưa ra sự đồng thuận có nhận thức.”

Ngược đãi cảm xúc

Ngược đãi cảm xúc, hay còn gọi là ngược đãi tinh thần hoặc tâm lý, bao gồm các hành vi tấn công vào nhu cầu cảm xúc cơ bản của trẻ hoặc liên tục hạn chế việc đáp ứng các nhu cầu đó.

Việc đối xử ngược đãi về mặt cảm xúc truyền đạt cho trẻ rằng chúng không được yêu thương, không an toàn, vô giá trị và khiếm khuyết. Điều này có thể bao gồm việc gọi tên miệt thị, cô lập, từ chối khi trẻ muốn lại gần, không thể hiện tình yêu thương, đe dọa trừng phạt, thao túng tâm lý và coi đứa trẻ như thú vui điều khiển.

Một người có thể sử dụng thông tin bị bóp méo (gaslighting) để khiến đứa trẻ hoang mang, nghi ngờ về hiện thực, về những gì đã xảy ra với chúng.

Bị bỏ mặc

Bỏ mặc là bất kỳ hành vi không đáp ứng nhu cầu cơ bản của trẻ. Bên cạnh các nhu cầu thể chất như chỗ ở, quần áo và thực phẩm, trẻ em còn cần sự chăm sóc về mặt xã hội và cảm xúc. Ví dụ, người chăm sóc phải đảm bảo rằng trẻ đi học và được chăm sóc y tế khi cần.

Sự chăm sóc thiết yếu bao gồm cả sự thấu hiểu và đồng cảm. Khi trẻ không nhận được sự hỗ trợ này, chúng sẽ ít có khả năng phát triển một thái độ sống tích cực, kiên cường và lạc quan.

Ngược đãi bằng lời nói

Ngược đãi bằng lời nói có thể bao gồm việc đổ lỗi, xúc phạm, la mắng, chỉ trích hoặc đe dọa trẻ em.

Những lời nói có thể nghe như: “Đứa trẻ khác làm được, sao con không làm được?”, “Con lúc nào cũng mắc lỗi.”, “Con thật ngu ngốc.”, “Con chẳng được tích sự gì cả.”

Trẻ em dựa vào ngôn ngữ của những người lớn xung quanh để học về chính bản thân mình và về thế giới. Do đó, cách người lớn nói chuyện với trẻ có thể có sức ảnh hưởng rất lớn – cả tích cực lẫn tiêu cực. Việc trở thành đối tượng của ngược đãi bằng lời nói có thể làm méo mó nhận thức của một đứa trẻ về bản thân và của cuộc sống xung quanh.

Phần 2

🌧️Dấu Hiệu Của Bạo Hành Trẻ Em

Việc nhận biết bạo hành có thể rất khó khăn. Mặc dù các dấu hiệu sau đây có thể phản ánh những tình huống tiêu cực khác không liên quan đến ngược đãi trẻ em, chúng vẫn có thể cho thấy một đứa trẻ đang bị tổn thương hoặc đang trải qua những cú sốc tâm lý.

Người lớn nên lưu ý những dấu hiệu sau ở trẻ:

– Thay đổi hành vi đột ngột, chẳng hạn như trở nên hung hăng, giận dữ, sợ hãi, hoặc giảm sút kết quả học tập

– Trầm cảm và lo âu

– Sự hoang tưởng bất thường hoặc sợ hãi những nơi, người, hoặc tình huống cụ thể

– Rối loạn giấc ngủ hoặc gặp ác mộng

– Không có người chăm sóc hoặc sự hiện diện của cha mẹ rõ ràng trong cuộc sống của trẻ

– Ngoại hình hoặc vệ sinh kém, thường xuyên đói, hoặc gặp các vấn đề sức khỏe khác

– Sợ phải về nhà

– Nghỉ học không rõ lý do nhiều lần

– Tự gây tổn thương hoặc cố tự tử

Bất kỳ dấu hiệu nào trong số này cũng có thể cho thấy đứa trẻ đang rất cần quan tâm, chăm sóc.

🌼Trẻ Em Nên Làm Gì

Bạo hành trẻ em không bao giờ là lỗi của trẻ. Cha mẹ và xã hội có trách nhiệm chăm sóc trẻ, đặc biệt là những em chưa đủ lớn để tự chăm sóc bản thân.

Ngay cả khi các thành viên trong gia đình hoặc cộng đồng không công nhận sự bạo hành, trẻ vẫn có quyền tìm kiếm sự giúp đỡ.

Trẻ có thể tìm sự giúp đỡ bằng cách nói chuyện với những người lớn đáng tin cậy, bao gồm:

– Giáo viên, hiệu trưởng, hoặc nhân viên tư vấn tại trường

– Huấn luyện viên, người cố vấn, hoặc người hướng dẫn mà trẻ tin tưởng

– Cha mẹ của bạn bè hoặc hàng xóm

🌳Người lớn có khả năng tốt hơn trong việc xử lý tình huống và có thể hỗ trợ hoặc bảo vệ trẻ trong khi sự việc được giải quyết.

Phần 3

⚓Hậu quả về tinh thần và cảm xúc của việc bị ngược đãi thời thơ ấu

🔹1. Lo âu, trầm cảm và các vấn đề về trí nhớ

Ngược đãi thời thơ ấu gây ra những hậu quả nghiêm trọng về mặt tinh thần và cảm xúc. Trẻ em từng bị ngược đãi có nguy cơ cao phát triển chứng lo âu, trầm cảm và các vấn đề về trí nhớ.

Trẻ có thể chặn lại các ký ức đau thương. Đôi khi, điều này có thể dẫn đến các vấn đề về trí nhớ và gây ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh của cuộc sống.

🔹2. Xấu hổ, tội lỗi và lòng tự trọng thấp

Cảm giác xấu hổ và tội lỗi thường xuất hiện, trẻ có thể tự đổ lỗi cho bản thân về tình huống xảy ra hoặc cảm thấy mình có khuyết điểm nào đó.

Trẻ bị ngược đãi khó có thể nói “không”, đồng thời gặp khó khăn trong việc thiết lập ranh giới lành mạnh. 

Dù bị ngược đãi không phải là nguyên nhân duy nhất gây ra tổn thương cảm xúc, lòng tự trọng thấp hay sự xấu hổ, nhưng nó thường là một yếu tố quan trọng tạo nên những tổn thương khó có thể xóa nhòa trong trẻ..

🔹3. Tê liệt cảm xúc, cô lập xã hội và hoảng loạn

Để che giấu việc bị ngược đãi, trẻ thường thu mình lại, sống khép kín và khó kết bạn.

Những người từng bị ngược đãi thời thơ ấu có thể trải qua những suy nghĩ tiêu cực, thường xuyên hồi tưởng lại những ký ức dằn vặt hoặc gặp ác mộng – những biểu hiện có thể liên quan đến PTSD (rối loạn căng thẳng sau sang chấn).

Bị ngược đãi cũng có thể dẫn đến sự tê liệt về cảm xúc, sống cô lập và cảm giác hoảng loạn. Ngoài vấn đề tâm lý, sức khỏe thể chất của trẻ cũng bị ảnh hưởng.

🔹4. Hình thành các phương pháp đối phó không lành mạnh

Khi nỗi đau không được giải quyết, trẻ có thể phát triển các phương pháp đối phó như trốn tránh hay ăn uống theo cảm xúc, rồi mang theo chúng đến tuổi trưởng thành.

Những phương pháp này có thể trở nên nghiêm trọng hơn, dẫn đến ý nghĩ tự tử hoặc các hình thức tự hủy hoại bản thân khác.

🌱Người chăm sóc nên học cách nhận biết các dấu hiệu liên quan đến sức khỏe tâm thần ở trẻ em.

Điều quan trọng là trẻ cần được chữa lành các tổn thương của việc bị ngược đãi theo cách lành mạnh. Lý tưởng nhất là điều này được thực hiện dưới sự hỗ trợ của một chuyên gia tư vấn tâm lý..

🌻Tác Động Trong Gia Đình Do Ngược đãi Trẻ Em

Ngược đãi có thể gây ra những ảnh hưởng kéo dài qua nhiều thế hệ, cũng như tạo ra các ảnh hưởng tức thì trong gia đình.

Khi các thành viên trong gia đình, bạn bè hoặc người trong cộng đồng biết về các vụ ngược đãi, họ có thể cảm thấy sốc và bối rối.

Các cha mẹ không phải là người gây hại có thể gặp khó khăn trong việc hiểu chuyện gì đã xảy ra, loay hoay không biết tìm sự trợ giúp ở đâu, và sợ hãi về những hệ quả có thể xảy ra cho trẻ và cả gia đình.

Các tác động của ngược đãi đối với gia đình bao gồm:

• Sự tức giận đối với các thành viên khác trong gia đình vì đã không ngăn chặn được hành vi ngược đãi.
• Sự tức giận vô lý với chính nạn nhân và coi đứa trẻ là nguyên nhân gây ra rắc rối trong gia đình
• Trở nên sợ hãi người đã thực hiện hành vi ngược đãi.
• Lo lắng quá mức đến nạn nhân bị ngược đãi có thể dẫn đến rối loạn.
• Sợ bị người khác phát hiện vì việc này có thể dẫn đến hậu quả như bị cô lập và kỳ thị
• Cảm giác bối rối, không chắc chắn, tội lỗi và tự trách bản thân — có thể dẫn đến trầm cảm
• Rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD) đối với các thành viên trong gia đình khi họ phát hiện ra hoặc chứng kiến hành vi ngược đãi.
• Cảm giác mất mát: mất đi niềm tin vào gia đình hoặc mất niềm tin rằng thế giới là nơi an toàn
• Mất đi các mối quan hệ: với người ngược đãi (nếu người đó là bạn bè hoặc người thân) hoặc với những người không tin có sự việc và đứng về phía người ngược đãi
• Phải chuyển đến nơi ở mới, trường học mới hoặc nơi sinh hoạt tôn giáo mới để tránh người ngược đãi hoặc các ký ức gợi nhắc đến việc bị ngược đãi

⚡Thật đáng tiếc, cú sốc và sự phủ nhận có thể khiến một số thành viên trong gia đình không tin lời trẻ khi trẻ báo cáo việc bị ngược đãi. Việc không được hỗ trợ như vậy sẽ khiến trẻ tổn thương sâu sắc hơn.

Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng khi người chăm sóc tin tưởng trẻ và báo cáo hành vi ngược đãi, trẻ sẽ có kết quả sức khỏe tâm thần tốt hơn. Các thành viên gia đình tham gia trị liệu sau khi vụ việc xảy ra cũng sẽ giảm bớt các triệu chứng tâm lý hơn.

Phần 4

🍀Các nguy cơ có thể dẫn đến việc ngược đãi hoặc bạo hành trẻ em

Không phải lúc nào cũng dễ dàng nhận ra khi một đứa trẻ đang bị ngược đãi, nhưng chúng ta có thể học cách nhận biết các dấu hiệu của một đứa trẻ hoặc một gia đình có nguy cơ cao.

Các yếu tố sau đây có thể làm tăng khả năng cha mẹ hoặc người chăm sóc sẽ ngược đãi trẻ:

• Có con dưới 4 tuổi
• Không mong muốn mang thai hoặc không muốn có con ngay từ đầu
• Gặp khó khăn trong việc gắn kết với trẻ sơ sinh
• Chăm sóc trẻ có nhu cầu đặc biệt, trẻ quấy khóc liên tục, hoặc có những đặc điểm thể chất bất thường
• Có con là trẻ thuộc nhóm hệ thần kinh không điển hình (neurodiverse)
• Phát hiện con là người thuộc cộng đồng LGBTQ+
• Bản thân từng bị cha mẹ hoặc người chăm sóc trước đây ngược đãi
• Sống trong cảnh nghèo đói
• Thiếu hỗ trợ xã hội và/hoặc không nhận được sự giúp đỡ từ người thân, họ hàng.
• Là người trẻ tuổi, đơn thân, hoặc có nhiều con nhỏ

Nguy cơ trẻ bị bạo hành sẽ tăng cao khi mối quan hệ giữa cha mẹ căng thẳng hoặc có mức độ xung đột cao. Các giao tiếp tiêu cực trong gia đình cũng là một dấu hiệu cảnh báo.

Với sự nâng cao nhận thức và giáo dục về chống bạo hành trẻ em, các thành viên trong cộng đồng có thể chuẩn bị tốt hơn để can thiệp khi xảy ra tình huống ngược đãi.

🍀Cách giảm nguy cơ bạo hành trẻ em

May mắn thay, có nhiều yếu tố có thể giúp ngăn ngừa việc trẻ bị ngược đãi hoặc giảm thiểu hậu quả tiêu cực sau khi bị bạo hành. 

⭐1.Hỗ trợ trẻ em

Khuyến khích sự lạc quan, lòng tự trọng, óc hài hước, tính độc lập, tự lực và sự sáng tạo ở trẻ giúp trẻ có khả năng phục hồi tốt hơn.

Những hình mẫu tích cực, quan tâm và yêu thương cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giúp trẻ vượt qua việc bị ngược đãi.

⭐2.Hỗ trợ cha mẹ/người chăm sóc

Cha mẹ và những người lớn khác có sự hỗ trợ từ cộng đồng, có mối quan hệ gắn bó với bạn bè, gia đình thì ít có khả năng gây ra bạo hành.

Cha mẹ được giáo dục và có khả năng đáp ứng các nhu cầu cơ bản của bản thân cũng như của con mình cũng ít có khả năng ngược đãi con cái.

Trẻ em ít có khả năng bị ngược đãi hơn khi cha mẹ có đủ tài chính và sự hỗ trợ từ cộng đồng. Những yếu tố này làm giảm căng thẳng và tăng thời gian cha mẹ có thể làm bạn bên con.

⭐3.Hỗ trợ từ cộng đồng

Những yếu tố như nhà ở ổn định, chăm sóc y tế với giá cả phải chăng, dịch vụ xã hội tốt, khả năng tiếp cận tài nguyên giáo dục đều rất quan trọng trong việc phòng ngừa bạo hành trẻ em.

Các cộng đồng cung cấp cơ hội việc làm tốt cho cha mẹ, nơi an toàn cho trẻ sau giờ học, và hỗ trợ tài chính khi cần thiết có thể giảm thiểu tỷ lệ trẻ bị ngược đãi.

🍀Kết luận

Trẻ em bị ngược đãi có thể phát triển các vấn đề về sức khỏe tâm thần như lo âu, trầm cảm và rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD).

Tình trạng căng thẳng độc hại do bị bạo hành có thể khiến nạn nhân dễ mắc các bệnh lý thể chất hơn, bao gồm béo phì, tiểu đường và ung thư.

Ở cấp độ cá nhân, người lớn có thể nhận diện hành vi ngược đãi, báo cáo và hỗ trợ trẻ.

🧡Trẻ được công nhận trải nghiệm của mình, và được tư vấn sau khi bị bạo hành, thường có kết quả sức khỏe tâm thần tốt hơn. Có người quan tâm, yêu thương ở bên có thể tạo ra sự khác biệt lớn trong khả năng vượt qua tổn thương của trẻ.