✴️Ý nghĩ tự tử (Suicidal ideation) đề cập đến những suy nghĩ về việc tự sát hoặc tự kết liễu cuộc sống của chính mình. Ý nghĩ tự tử được chia thành hai loại: thụ động và chủ động.
🔶Ý nghĩ tự tử thụ động – Là gì?
Ý nghĩ tự tử thụ động được mô tả là những suy nghĩ tập trung vào cái chết hoặc cảm giác rằng bạn sẽ tốt hơn nếu chết đi, nhưng không có kế hoạch cụ thể để tự tử. Điều này khác với những suy nghĩ tự tử chủ động, vì không có hành động hoặc kế hoạch ngay lập tức. Nó thiên về cảm xúc và suy nghĩ hơn là hành động.
Người có ý nghĩ tự tử thụ động có thể có những suy nghĩ như:“Ước gì mình chưa từng được sinh ra,” “Mọi người sẽ tốt hơn nếu không có tôi,” “Tôi không muốn sống nữa.”
🔶Ý nghĩ tự tử chủ động – Là gì?
Với ý nghĩ tự tử chủ động, những suy nghĩ như “Tôi ước mình chết đi” phát triển thành kế hoạch hoặc ý định thực hiện hành vi tự sát. Sự chuyển đổi từ suy nghĩ sang lập kế hoạch có thể bị thúc đẩy bởi nhiều yếu tố như các sự kiện gây căng thẳng trong cuộc sống hoặc sự biến đổi trong triệu chứng của bệnh tâm thần.
Dấu hiệu cần chú ý – ở bản thân hoặc người khác:
🔸Dấu hiệu của ý nghĩ tự tử thụ động:
– Hành vi liều lĩnh hoặc nguy hiểm
– Bày tỏ cảm giác buồn bã tột độ, tuyệt vọng, cô lập, bị từ chối hoặc thờ ơ
– Rút lui khỏi xã hội hoặc tự cách ly
– Thay đổi thói quen ngủ
– Trầm cảm hoặc thay đổi tâm trạng thất thường
– Tặng hoặc vứt bỏ những món đồ cá nhân có ý nghĩa
– Lo âu, dễ cáu gắt hoặc hung hăng
– Tăng sử dụng chất kích thích như rượu hoặc ma túy
– Nói lời tạm biệt với người thân yêu
Nếu ai đó trong cuộc sống của bạn nói hoặc ám chỉ rằng họ ước gì mình đã chết, hãy luôn coi trọng điều đó một cách nghiêm túc. Ý nghĩ tự tử thụ động có thể nhanh chóng chuyển thành chủ động.
🔸Dấu hiệu của ý nghĩ tự tử chủ động:
– Có suy nghĩ tự tử rõ ràng
– Nói về cái chết hoặc tự tử
– Bày tỏ mong muốn tự sát, bao gồm cả những câu nói trực tiếp như “Tôi muốn tự kết liễu đời mình” hoặc hành vi tự tử rõ ràng khác
– Chủ động tìm cách tự tử, như thu thập thuốc hoặc vũ khí
– Tặng hoặc bỏ lại đồ dùng cá nhân
– Thay đổi đột ngột và đáng kể về tâm trạng hoặc hành vi
– Thu mình khỏi xã hội
Nguyên nhân dẫn đến ý nghĩ tự tử là gì?
Có nhiều nguyên nhân có thể dẫn đến ý nghĩ tự tử. Đôi khi không có một nguyên nhân rõ ràng duy nhất mà là sự kết hợp của nhiều yếu tố. Những yếu tố rủi đó có thể bao gồm:
– Trải nghiệm bị ngược đãi, bỏ rơi, chấn thương tâm lý thời thơ ấu, hoặc có người thân trong gia đình từng tự tử
– Là người thuộc cộng đồng LGBT nhưng không có sự hỗ trợ từ cộng đồng.
– Không thể tiếp cận dịch vụ hỗ trợ sức khỏe tâm lý
– Sống chung với bệnh mãn tính
– Vấn đề liên quan đến công việc hoặc tài chính
– Gặp biến cố trong cuộc sống
– Có bệnh lý về tâm thần nhưng chưa được chẩn đoán
– Có rối loạn sử dụng chất kích thích như rượu, bia.
Cách đối phó khi bạn đang có ý nghĩ tự tử
Dưới đây là một số cách giúp giảm bớt ý nghĩ tự tử và nhận được sự hỗ trợ cần thiết để quay lại đúng hướng:
1. Xác định các tác nhân
Tìm các tác nhân hoặc hoàn cảnh dẫn đến cảm giác tuyệt vọng, chẳng hạn như vừa trải qua một biến cố lớn, mất mát, lạm dụng việc sử dụng rượu, hoặc căng thẳng trong các mối quan hệ. Để làm dịu hoặc loại bỏ những tác nhân này, bạn có thể và chia sẻ với ai đó — một chuyên gia tư vấn hoặc người bạn thân.
2. Nhớ rằng cảm xúc chỉ là tạm thời
Cảm xúc đến rồi đi, và không phải là vĩnh viễn. Ngay cả khi cuộc sống có vẻ vô vọng, bạn vẫn có thể cảm thấy khá hơn với sự hỗ trợ từ điều trị. Bạn sẽ dần dần học được cách đối phó với căng thẳng và có được góc nhìn mới, rộng mở hơn.
Đôi khi, chỉ cần chợp mắt hoặc đi ngủ khi bạn cảm thấy quá tệ cũng có thể giúp “thiết lập lại” tâm trạng — ít nhất là đủ để ngăn chặn những suy nghĩ tự tử.
3. Chăm sóc bản thân
Bên cạnh việc ăn uống đầy đủ và không bỏ bữa, hãy nghỉ ngơi và thư giãn để giảm căng thẳng và giúp cơ thể phục hồi. Tập thể dục cũng là một phần quan trọng để giảm căng thẳng và cải thiện cảm xúc.
4. Xây dựng cộng đồng
Dành thời gian ở bên những người mang lại ảnh hưởng tích cực và giúp bạn cảm thấy tốt về bản thân. Đừng quên đóng góp cho cộng đồng — bằng tiền hoặc thời gian. Giúp đỡ người khác có thể là cách hiệu quả để thoát khỏi vòng luẩn quẩn trong suy nghĩ của chính bạn và tìm được ý nghĩa trong cuộc sống.
5. Năng động hơn
Khi những thói quen cũ cần được loại bỏ để vượt qua ý nghĩ tự tử, những thói quen mới cần được hình thành để thay thế. Hãy phát triển các sở thích cá nhân và nghề nghiệp. Tìm những hoạt động vui vẻ, công việc tình nguyện, hoặc công việc đem lại mục đích cho bạn.
Khi làm những điều khiến bạn thấy trọn vẹn, bạn sẽ cảm thấy tốt hơn về bản thân và những cảm giác tuyệt vọng sẽ ít quay trở lại hơn.
6. Thư giãn
Tìm những cách riêng giúp bạn giảm căng thẳng. Bên cạnh tập thể dục, bạn có thể thiền, dùng các kỹ thuật khác để thư giãn, tập thở đơn giản, hoặc thử thách những suy nghĩ tiêu cực đang dằn vặt bạn và vượt qua chúng.
Các cách điều trị khác
▶️ Nếu bạn có ý nghĩ tự tử, bác sĩ hoặc chuyên gia có thể đề xuất:
– Trị liệu tâm lý (psychotherapy): Làm việc với một chuyên gia để khám phá lý do bạn có ý nghĩ tự tử và tìm cách để đối phó.
– Trị liệu gia đình và giáo dục: Sự tham gia của người thân trong quá trình điều trị giúp họ hiểu hơn những gì bạn đang trải qua, nhận biết dấu hiệu cảnh báo và cải thiện mối quan hệ trong gia đình.
– Điều trị rối loạn sử dụng chất: áp dụng khi bạn có xu hướng lạm dụng rượu bia và các chất kích thích.
– Thay đổi lối sống: Bao gồm quản lý căng thẳng, cải thiện giấc ngủ, ăn uống và tập luyện, xây dựng mạng lưới hỗ trợ vững chắc, dành thời gian cho sở thích cá nhân.
– Thuốc điều trị trầm cảm: Nếu trầm cảm là nguyên nhân gây ra ý nghĩ tự tử. Điều trị có thể bao gồm thuốc chống trầm cảm, thuốc chống loạn thần, hoặc thuốc chống lo âu.