🌱 Bất lực tập nhiễm – Khi trẻ em tin rằng mình không thể thay đổi kết quả 🌱
🍂Bất lực tập nhiễm (Learned Helplessness) là gì?
Đó là khi một người bắt đầu tin rằng mình không có quyền kiểm soát đối với những điều xảy ra với mình. Họ dần suy nghĩ, cảm nhận và hành động như thể mình thật sự bất lực.
Hiện tượng này được gọi là “học được” (learned) vì nó không phải là một đặc điểm bẩm sinh. Không ai sinh ra đã tin rằng mình không thể làm bất cứ điều gì để thay đổi hoàn cảnh. Thay vào đó, niềm tin này hình thành dần dần, qua những trải nghiệm mà trong đó, một người thực sự không kiểm soát được điều gì đang xảy đến với họ — hoặc đơn giản là họ tin như vậy.
🎒 Bất lực tập nhiễm trong giáo dục
Khi học sinh tin rằng mình không có khả năng đạt thành tích tốt trong học tập, các em thường trở nên thiếu tự tin, cảm thấy mọi nỗ lực đều không mang lại kết quả gì, dần các em sẽ cố gắng ít hơn, thiếu động lực học tập. Điều này dẫn đến kết quả học tập không mấy khả quan, củng cố thêm niềm tin lệch lạc của các em và tạo thành một vòng lặp luẩn quẩn.
📌 Vậy làm sao để phá vỡ vòng lặp đó?
Dưới đây là một vài chiến lược có thể giúp trẻ em không rơi vào trạng thái “Bất lực tập nhiễm”:
📐1. Khen ngợi dựa trên năng lực:
Ví dụ: “Con rất giỏi Toán đó!” hay “Thầy thấy con có năng khiếu ở môn này!” – giúp trẻ tin rằng mình có khả năng.
📚2. Khen ngợi dựa trên nỗ lực:
Ví dụ: “Những giờ học chăm chỉ của con đã được đền đáp trong bài kiểm tra này rồi đấy!” – giúp trẻ hiểu rằng nỗ lực sẽ mang lại kết quả.
🎯3. Giúp học sinh đặt mục tiêu cá nhân rõ ràng:
Việc này giúp các em thấy rằng kết quả có thể đạt được, và chúng nằm trong tầm kiểm soát của chính mình.
📌4. Xây dựng tài nguyên học tập:
Bao gồm con người, sách vở, website, cộng đồng… để giúp trẻ trở nên thoải mái với việc chưa biết câu trả lời, và tự mình tìm ra đáp án đúng dựa vào tài nguyên đó.
📒5. Đừng vội cho học sinh đáp án:
Hãy để các em học theo nhịp độ và cách của riêng mình – như vậy kiến thức sẽ dễ nhớ hơn và ý nghĩa hơn với các em.
🌱6. Cho phép trẻ thất bại:
Thất bại và cố gắng lại là điều rất quan trọng đối với sự phát triển của trẻ – miễn là chúng ta luôn bên cạnh để hỗ trợ khi các em cần.
💡 Khi một đứa trẻ tin rằng mình có khả năng thay đổi kết quả, là lúc hạt giống của sự tự tin bắt đầu nảy mầm.
Hãy cùng tạo ra một môi trường học tập tích cực, nơi trẻ được khích lệ, được thử, được sai và được lớn lên theo cách của chính mình.
Tài liệu tham khảo:
Courtney E. Ackerman, 2018, Learned Helplessness: Seligman’s Theory of Depression