Chúng ta đang sống trong một xã hội mà việc nói về ăn kiêng xuất hiện khắp nơi, thân hình gầy gò như người mẫu được lý tưởng hóa và ngoại hình thường được gắn liền với giá trị bản thân.
Các bậc cha mẹ luôn mong muốn bảo vệ con cái, nhưng ngay cả những lời nhận xét với ý tốt cũng có thể vô tình củng cố những niềm tin lệch lạc.
🌼Hãy nói về những gì cơ thể có thể làm, thay vì trông như thế nào
Trẻ học cách nhìn nhận cơ thể mình thông qua cách chúng ta phản ứng với cơ thể của chúng. Thay vì tập trung vào ngoại hình, hãy chú ý đến những gì cơ thể trẻ giúp chúng thực hiện được.
Bạn có thể nói:
“Đôi chân của con đã giúp con chạy thật nhanh.”
“Con có thể nâng được kiện hàng nặng như thế. Tay của con khỏe thật đấy.”
⚡Tránh những nhận xét về cân nặng hoặc đồ ăn có tính phán xét
Hạn chế các nhận xét liên quan đến cân nặng hoặc lượng thức ăn, kể cả khi bạn có ý tốt. Câu như “Con trông thật gầy” có thể củng cố suy nghĩ rằng gầy là điều đáng mong muốn. Còn câu “Con không cần ăn thêm nữa đâu” – dù xuất phát từ lo lắng – lại khiến trẻ nghĩ rằng cảm giác đói của mình là sai và phải phụ thuộc vào người khác để biết nên ăn bao nhiêu. Những lời nói này tạo cảm giác rằng cơ thể của trẻ luôn bị theo dõi và đánh giá, điều này làm giảm khả năng trẻ tin tưởng vào bản thân.
Nếu bạn phân vân không biết nên nói gì, hãy tự hỏi: “Liệu mình có muốn ai đó nói với mình như vậy khi mình còn nhỏ không?”
☘️Chú ý đến cách bạn nói về cơ thể chính mình
Trẻ hấp thụ cách chúng ta đối xử với chính bản thân mình. Khi chúng ta chê bai ngoại hình, gắn nhãn “xấu” cho thực phẩm, hay nói về việc “đốt cháy calo”, chúng ta đang làm gương cho trẻ bắt chước.
Hãy thử chuyển sang cách nói thể hiện sự tôn trọng hoặc trung lập với cơ thể, ví dụ:
“Mẹ đang học cách lắng nghe nhu cầu của cơ thể mình.”
“Cơ thể mẹ đã trải qua rất nhiều, và mẹ muốn chăm sóc nó.”
Hãy để con bạn thấy rằng cơ thể không phải là kẻ thù, cũng không phải một dự án cần cải thiện.
☔Giúp trẻ suy nghĩ phản biện về các thông điệp trên truyền thông
Trẻ tiếp xúc với các tiêu chuẩn cơ thể phi thực tế từ rất sớm và rất thường xuyên. Dù bạn không thể ngăn chặn tất cả những thông điệp ấy, bạn có thể dạy trẻ cách đặt câu hỏi và không dễ dàng tin theo.
Bạn có thể hỏi:
“Con nghĩ vì sao mà hầu hết các nhân vật trong chương trình đều có cùng một tạng người mảnh khảnh như vậy?”
Những câu hỏi này giúp trẻ phát triển tư duy phản biện – một công cụ bảo vệ chúng khỏi việc tiếp nhận những tiêu chuẩn sai lệch.
🍁Hãy nói về thực phẩm như một nguồn năng lượng, niềm vui và sự kết nối
Thay vì gán mác “tốt” hay “xấu” cho món ăn, hãy giúp trẻ nhận ra vai trò của thực phẩm trong việc cung cấp năng lượng, sự tập trung và tâm trạng trong ngày. Bạn có thể hỏi nhẹ nhàng, cởi mở như:
“Con còn cảm thấy đói không, hay đã no rồi?”
Hãy để việc ăn uống trở thành một phần tự nhiên, không bị phán xét trong cuộc sống. Thực phẩm không phải là phần thưởng hay thứ gì đó phải “xứng đáng” mới có được. Các bữa ăn nên là khoảng thời gian yên bình và đầy kết nối – không phải là điều gây áp lực hay căng thẳng.
🔥Khuyến khích vận động vì niềm vui và phát triển (không phải vì giảm cân)
Vận động mang lại rất nhiều lợi ích cho trẻ: cải thiện tâm trạng, giảm căng thẳng, ngủ ngon hơn, tăng khả năng tập trung và học hỏi, đồng thời là cơ hội kết nối xã hội.
Nếu con bạn tham gia các hoạt động thể thao, hãy giúp con giữ sự kết nối với cảm giác khi vận động và tập trung vào những điều tích cực mà nó mang lại, chứ không phải vì mục tiêu giảm cân hay vận động để “bù đắp” cho việc ăn uống.
Bạn có thể khuyến khích:
- Leo trèo, nhảy múa hay bơi lội mang cảm giác tự do cho cơ thể.
- Tham gia thể thao với tinh thần đồng đội, khám phá và xây dựng sự tự tin
Vận động nên là nguồn mang lại niềm vui, sự biểu đạt, kết nối và khả năng phục hồi – không phải là cái giá để được thoải mái ăn uống sau những buổi luyện tập.
🌸Khi con bạn nói điều tiêu cực về cơ thể mình, hãy lắng nghe cởi mở
Thật đau lòng khi nghe trẻ nói: “Con béo quá” hoặc “Con ghét cơ thể con”. Thường thì khi trẻ dùng từ “béo” với hàm ý tiêu cực, đó là cách chúng thể hiện cảm giác buồn bã, thất vọng hay tự chỉ trích cơ thể mình.
Thay vì chỉ đơn giản nói “Con không béo đâu” – điều đó vô tình củng cố định kiến – hãy thử tìm hiểu cảm xúc thật sự đằng sau những lời nói ấy.
Bạn có thể hỏi:
“Điều gì khiến con cảm thấy như vậy hôm nay?”
Cách này sẽ mở ra cuộc trò chuyện về cảm xúc thay vì chỉ xoay quanh ngoại hình. Bạn cũng có thể nhẹ nhàng giải thích rằng cách bản thân ta nói về cơ thể rất quan trọng – lời nói có thể làm tổn thương hoặc chữa lành. Khuyến khích trẻ biết yêu thương và tử tế với mọi cơ thể, kể cả cơ thể của chính mình, là cách giúp trẻ xây dựng lòng tôn trọng và lòng trắc ẩn với bản thân.
Điều con bạn cần nhất trong những khoảnh khắc đó là sự hiện diện, sự quan tâm của bạn và sự cho phép được chia sẻ mà không bị phán xét.
🌻Không bao giờ là quá muộn để thay đổi cách trò chuyện
Nhiều bậc cha mẹ lo rằng mình đã từng nói sai điều gì đó. Nhưng điều quan trọng nhất chính là bạn sẽ nói gì tiếp theo. Trẻ không cần bạn phải hoàn hảo – điều chúng cần là sự trung thực và sẵn sàng học hỏi.
Bạn có thể nói:
“Mẹ đã nghĩ nhiều về cách chúng ta nói về cơ thể, và mẹ muốn thay đổi cách nói trong tương lai.”
Việc thay đổi theo chiều hướng tích cực sẽ xây dựng lòng tin. Càng cởi mở học hỏi, con bạn sẽ càng cảm thấy an toàn khi chia sẻ với bạn.
🌈Cơ thể của con bạn không cần phải gánh vác kỳ vọng của bất kỳ ai
Rất nhiều điều con bạn nghe về ngoại hình và giá trị bản thân nằm ngoài tầm kiểm soát của bạn. Nhưng bạn có thể tạo ra một mái ấm nơi con được an toàn, được tôn trọng.
Con bạn có thể không nhớ tất cả những gì bạn đã nói, nhưng chúng sẽ nhớ cảm giác khi ở bên bạn. Chúng sẽ nhớ rằng ngôi nhà là nơi mà ngoại hình của mình không bị chỉ trích hay so sánh. Chúng sẽ nhớ rằng chúng không cần phải “xứng đáng” mới được yêu thương hay coi trọng.
🌟Bạn không cần phải nói đúng tất cả mọi lúc. Chỉ cần bạn có mặt, lắng nghe và yêu thương.
————–
Tài liệu tham khảo:
Carolyn Karoll (2025) What to Say (and Not Say) About Your Child’s Body
— Support a healthy body image by focusing on curiosity, care, and respect.